Çinli araştırmacılar, 2023 yılında Tiangong Uzay İstasyonu’nda astronotlar tarafından alınan örnekler üzerinde yaptıkları incelemelerde, Niallia Tiangongensis adını verdikleri yeni bir bakteri türü keşfetti. Dünya’daki Niallia Circulans türüyle genetik benzerlikler taşıyan bakterinin, uzay ortamında geçirdiği adaptasyon süreci sayesinde belirgin genomik farklılıklar geliştirdiği gözlemlendi.
Bu yeni tür, zorlu ortamlarda yaşamı sürdürebilecek özelliklere sahip: Spor oluşturarak uykuda kalabiliyor, jelatini enerji kaynağı olarak kullanabiliyor ve yüzeylere tutunarak biofilm geliştirerek çevresel streslere direnç gösterebiliyor. Bu özellikleri, bakterinin uzayda yaşama potansiyeline dair güçlü ipuçları veriyor. Ancak bu bakterinin Dünya’dan mı taşındığı yoksa uzayda mı evrimleştiği sorusu halen netlik kazanmış değil.
NASA’nın temiz odalarında da 26 yeni bakteri türü tespit edildi
Benzer şekilde, NASA’nın 2007’de Phoenix Mars aracını hazırlamak için kullandığı aşırı steril Payload Hazardous Servicing Facility adlı temiz odasında yapılan kapsamlı bir mikrobiyal tarama sonucunda 26 yeni bakteri türü daha tespit edildi. Bu ortam, HEPA filtreler, kimyasal dezenfektanlar ve sıkı personel kontrolleriyle mikroorganizmalara karşı neredeyse kusursuz sayılacak derecede korunaklı olmasına rağmen, bazı bakterilerin bu zorluklara karşı direnç geliştirdiği ortaya çıktı.
Bu türlerin bir kısmının radyasyona, kuraklığa ve kimyasal sterilantlara dayanıklı olduğu belirlendi. Bu da, şu ana kadar kullanılan sterilizasyon yöntemlerinin mikrobiyal yaşamı tamamen ortadan kaldırmakta yetersiz kalabileceğini gösteriyor.
Gezegen güvenliği ve insan sağlığı tehlikede olabilir
Keşfedilen bu yeni mikroorganizmalar, uzay misyonlarında iki önemli riski beraberinde getiriyor. İlki, ileri kontaminasyon: Dünya’daki yaşam formlarının başka gezegenlere taşınması. Bu, örneğin Mars’ta yapılacak yaşam arayışlarının sonuçlarını yanıltabilir. İkinci risk ise, geri kontaminasyon: Başka gezegenlerden taşınan mikroorganizmaların Dünya’ya ulaşarak ekosistemleri tehdit etmesi.
Ayrıca, uzun süreli uzay görevlerinde astronot sağlığı da tehlikeye girebilir. Kapalı yaşam alanlarında bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarla birlikte bulunan bu mikroorganizmalar, fırsatçı enfeksiyonlara yol açabilir.
Tüm bu keşifler uzay ajanslarına açık bir mesaj veriyor, mikrobiyal kontrol sistemleri gözden geçirilmeli ve sürekli olarak geliştirilmeli. Genetik ve işlevsel düzeyde yapılacak ileri analizler, sadece bu mikroorganizmaların uzayda nasıl hayatta kaldığını değil, aynı zamanda gelecekteki Ay ve Mars görevlerinde ne gibi tehlikeler oluşturabileceklerini anlamamıza yardımcı olacak. Bu durum, gezegenler arası keşiflerin artık sadece teknolojik değil, biyolojik bir mücadeleye de dönüştüğünü gösteriyor.