Kısa bir süre önce açıklanan Oscar Ödülleri’nde En İyi Film ödülünü alan Spotlight, Türkiye’de örnekleri maalesef gittikçe azalmaya başlayan araştırmacı gazeteciliğin tarihteki en başarılı örneklerinden birini ele alıyordu. Spotlight’ın bu ödülü alması sadece incelediği taciz vakalarının değil, araştırmacı gazeteciliğin öneminin de dünya gündemine oturmasını sağladı.
Teknolojinin ve internetin habercilikle bu kadar iç içe geçmediği 2000’li yılların başında geçen Spotlight’ın aksine, günümüz teknolojisi habere erişmeyi daha da kolaylaştırmış durumda. Ancak durum öyle bir hâl aldı ki, karşımıza çıkan haberler birbirinin kopyası haline gelmiş, zamanla yarışmak adına özgünlükten feragat edilen bir şekle dönüştü. Bu noktada Google tarafından desteklenen Digital News Initative girişimi, teknolojiyi kullanarak haber kalitesinin nasıl yükseltileceği üzerine çalışmalar yürütüyor.
Kurumun çalışmaları kapsamında Google, Avrupa’daki yayıncılara destek olarak sürdürülebilir bir ekosistemi teknoloji ve inovasyonla sağlamaya çalışıyor. Bu çalışmaların maddi değeri ise güncel bir açıklamayla hayat buldu. Google’ın bu bahsettiğimiz işbirliği için yaptığı yatırım miktarı 27 milyon Euro’ya, bir başka deyişle 30 milyon dolara ulaştı.
23 ülke, 128 proje
Yapılan yatırımların ayrıntılarına geçmeden önce bu çalışmaların kıta geneline yayıldığını belirtmekte fayda var. Yatırım yapılan proje sayısı 128’e ulaşırken, bunlar 23 farklı ülkede gerçekleştirilmiş durumda. Yatırımlar üç ana grupta toplanmış: Büyük projeler, orta ölçekli projeler ve prototip seviyesindeki çalışmalar. Büyük projeler 300 bin Euro ve üzerindekileri tanımlıyor. Orta ölçekliler ise bu tutara kadar olanları. Prototip seviyesindeki projeleri içinse 50 bin Euro’ya kadar fon sağlanıyor.
Adet bazındaki dağılıma bakıldığında ise prototip seviyesindeki çalışmalara yapılan yatırımların ilk sırada olduğu görülüyor. 61 proje, yani neredeyse toplamın yarısı bu alana yönlendirilmiş. Almanya’nın 19 ve İngiltere’nin 17 projeyle yer aldığı tabloda bu ülkeler prototip seviyesindeki projelerinin sayısının 18 olduğunu ifade etmekte fayda var. Romanya, Macaristan, Danimarka, Litvanya ve Letonya sadece prototip seviyesindeki projelerle yer alırken, diğer ülkelerin hemen hepsinde büyük ya da orta ölçekli projelere rastlamak mümkün.
Bu farklılık yatırım miktarlarında da kendini gösteriyor. 27 milyon Euro’luk toplam bütçenin yaklaşık 5 milyon Euro’su Almanya’daki projelere gitmiş. İngiltere ve İspanya’daki projeler 2,5 milyon Euro’nun üzerinde yatırım alırken 2 milyon Euro barajının üzerinde kalan diğer ülkeler Belçika ve Fransa. Portekiz’in de 1,9 milyon Euro ile bu sınırın hemen altında olduğunu eklemeliyiz.
Ne tip projeler yatırım alıyor?
Digital News Initative’in odağında teknolojiyle haberciliği birleştirmek olduğunu ifade etmiştik. Google, açıklamayı paylaştığı resmi blogunda iki projeyi öne çıkarmış. Bunlardan ilki İspanya’dan eldiario.es. Siteye girdiğinizde klasik, her konuyu ele alan haber sitelerinden çok farklı olmadığı görülüyor. Ancak yatırım alan proje de zaten bu değil. Eldiario.es’in yatırım almasındaki sebep belirlenmiş niş alanlarda ücretli olarak özel içerikler hazırlayarak bunu sunmak. Site, bunu yaparken teknolojinin sağladığı faydaları sonuna kadar kullanarak haber çöplüğü haline gelen medyadan ayrışmayı amaçlıyor. Bu içeriklerin ücretli olarak sunulması ise yayıncı şirketin finansal gelirlerini iyileştirmesini sağlayacak.
Bilgi verilen ikinci örnek ise Almanya merkezli Spectrm isimli bir grişim. Spectrm, bir öncekine göre çok daha farklı bir yol izliyor: Yapay zeka temelli bir haber robotunu yayıncılara doğrudan iletme üzerine çalışan Spectrm, buradaki iletişimi de anında mesajlaşma uygulamalarıyla gerçekleştirmeyi planlıyor.
Diğer örneklerin ismi belirtilmemiş olsa da temelde benzer yapılarla hareket ettiklerini söylemek mümkün. Yatırım almalarındaki temel kriter teknolojiyle yayıncılığı, haberciliği geliştirecek şekilde sunmaları.
Peki Google bunu neden yapıyor?
Google’ın bu projeleri desteklemekte birkaç farklı amacı olduğunu söylemek mümkün. Birincisi, internetin en büyük arama motoru olarak kullanıcılarını kaliteli içerikle daha rahat buluşturmak. İkincisi ise kendisinin de kimi zaman şikayet ettiği kopya habercilikle arama sonuçlarının kaosa dönüşmesinin önüne geçmek. Elbette sadece arama motoru yönüyle değil, yatırımcı kimliğiyle de kendi servislerine entegre edebileceği şirketleri bulmayı da istiyor olmalı.
Sebepler ne olursa olsun, Google’ın Nisan 2015’te ilk duyurusunu yaptığı Digital News Initiative için 150 milyon Euro’luk bir fon ayırdığını unutmamak gerekiyor. Daha bir yıl dolmadan 23 ülkede 128 projeye destek olan Google’ın bu kapsamda ayırdığı 90 milyon Euro’luk bir bütçesi daha var. Kim bilir, belki bu bütçe tükenmeden Türkiye’den de bazı girişimlerin burada yer aldığını görebiliriz.
