Choose Europe (Avrupa’yı Seçin) adını taşıyan bu yeni program, özellikle ABD’deki politik atmosferden rahatsız olan bilim insanlarını Avrupa’ya çekmeyi amaçlıyor. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada, bilimin özgür ve sürdürülebilir olduğu bir Avrupa vizyonunu ortaya koydu.
Von der Leyen, 2025-2027 yılları arasında 500 milyon euro bütçeye sahip olacak finansman paketinin, Avrupa’yı bilim insanları için bir mıknatıs haline getireceğini açıkladı. Ayrıca, Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) aracılığıyla yedi yıllık süper burs planı da gündemde. Bu burs, dünyanın dört bir yanındaki en parlak bilim insanlarına uzun vadeli destek sunmayı hedefliyor.
Konuşmasında, “Bilim, ilerlemenin ve büyümenin yakıtıdır. Bilime yatırım yapılmazsa, ilerleme durur.” diyen Von der Leyen, bilimsel araştırmaların sorgulandığı bir dönemde bu girişimin önemini vurguladı. ABD’de Trump yönetimi sırasında yaşanan bilimsel fon kesintileri, NASA ve Ulusal Bilim Vakfı gibi kurumların bütçelerinde yapılan kısıtlamalar ve eşitlik girişimlerine yönelik engellemeler, Avrupa’nın bu çıkışını daha da anlamlı hale getiriyor.
Avrupa, Amerikalı bilim insanlarına güvenli bir liman sunacak
Von der Leyen, konuşmasında doğrudan ABD’yi hedef göstermese de mesaj açıktı: Avrupa, özgür ve güvenli bilim için doğru adres. Daha önce Fransa’daki Aix-Marseille Üniversitesi, benzer bir adım atarak Safe Place for Science programını başlatmış ve doğrudan ABD’li bilim insanlarına yönelik davette bulunmuştu.
Bu teklifler rastgele dağıtılmıyor; araştırmacıların nitelikleri değerlendiriliyor ve genellikle üç yıla kadar sözleşmeli çalışma imkânı sunuluyor. Avrupa Komisyonu da nitelikli adaylara ulaşmak ve başvuru sürecini kolaylaştırmak için yeni bir göç politikası ve dijital platform üzerinde çalışıyor.
Von der Leyen, Avrupa’da bilim insanlarının sıkça şikâyet ettiği karmaşık bürokratik süreçlerin sadeleştirileceği sözünü verdi. Ayrıca, Avrupa İnovasyon Yasası ve Startup ve Scaleup Stratejisi ile girişimcilerin sermayeye daha kolay ulaşmaları sağlanacak. Araştırma ve geliştirmeye (Ar-Ge) yapılan yatırımların, 2030 itibarıyla AB ülkelerinde gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) %3’üne ulaşması hedefleniyor.
ABD hükümeti ise Avrupa’nın bu çağrısına kısa sürede yanıt verdi. Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, “Amerika, bilim ve araştırmada en iyi yetenekleri çekmeye ve geliştirmeye devam edecek.” dedi. Ancak Nature dergisinin Mart sonunda yaptığı bir ankete göre, 1.200’den fazla Amerikalı bilim insanının %75’i ülkeden ayrılmayı düşünüyor ve en çok tercih edilen yerler arasında Avrupa ve Kanada öne çıkıyor.
Trump yönetiminin etkileriyle sarsılan Amerikan akademik dünyası, şimdi yeni bir yön arayışında. Avrupa’nın sunduğu bu elverişli ortam, bilim insanları için sadece bir alternatif değil, belki de yeni bir başlangıç olabilir.
