Fire Phone’un başarısızlığı Amazon’un felaketle sonuçlanan son çeyreğinin sebebi olarak anılıyor ancak dünyanın en büyük çevrimiçi perakendecisinin başında daha da kara bir bulut var. Amazon’un çekirdek işi ve varoluşunun temel sebebi olan “kitap ve diğer medya ortamlarının satışı” kararsızlaştı. Problem ise insanların artık bir şeyler satın almak istememesi, bunun yerine kiralamayı tercih etmesi.
Amazon bu konuda yalnız da değil. Müşteri önceliklerinde uzun süre önceden öngörülen ‘sahiplikten-erişime’ olan geçiş insanları bir şeyler satın almaya ikna etmek olan bir diğer şirket Apple’dan da bir şeyler götürüyor. Ortam satışı üzerine inşa edilmiş şirketler için basit varsayımları gözden geçirme vakti geldi.
Geçtiğimiz çeyrekte Amazon’un Kuzey Amerika’daki kitap, müzik, film ve oyun satışı bir önceki seneye göre yüzde 5 büyüdü. Bu oran kulağa sağlam gelebilir ancak BGC Financial’dan bir analist olan Collin Gillis’in söylediğine göre bu rakam geçtiğimiz 5 senedeki yıllık büyüme rakamları arasında en düşüğü. Gillis; “Kitap yayıncısı Hachette ile yaşanan çekişmeye baktığımızda oldukça halka açık bir şekilde yapılan bu kavganın bazı kitapların satışının durdurulması kararından ve okuyucular üzerinde Amazon’a karşı ters etki yapmasından dolayı ortam satışlarını kötü etkilediğini görmemek zor.” diyor.
Problem: Pek çok insan artık bir şeyler satın almak istemiyor, onun yerine kiralamayı tercih ediyor.
Ancak Amazon’a göre baş suçlulardan bir tanesi kulağa en azından çok daha zararsız gibi gelen ‘ders kitapları’. Amazon’un CFO’su Tom Szkutak Perşembe günü analistlere yaptığı açıklamada “Kuzey Amerika’daki ortam satışlarının büyüme oranlarına bakıldığında gördüğümüz tek şey kuşkusuz ders kitapları alanında satın alımdan kiralamaya olan bir kayma.” diye konuştu. Szkutak aynı zamanda daha çok müşterinin dijital ortamları satın almak yerine kiraladığını da söyledi.
Problemleri Amazon’un kendisi için yarattı
İki durumdaki ironi ise bu problemleri Amazon’un kendisi için yaratmış olduğu. Ders kitapları kiralamalarının patlamasındaki bir sebep de şirketin bunu oldukça kolay hale getirmiş olması. Kitap kiralamak isteyenler ve kitaplarını kiralayabilecek olanların birbirlerini takip etme zorunluluğu yerine kullanılmış bir kitabın sahibi bunu Amazon’da kolayca listeleyebiliyor. (Bu da kitap basımcılarının nefret ettiği bir model zira onlar sadece satılan yeni kitaplardan para kazanabiliyorlar – ki bu da ders kitapları fiyatlarının bu derece uçmasının bir sebebi).
Aynı şekilde Amazon internet üzerinden yayınlanan ortamları o kadar pratik hale getirdi ki satın alma isteği yok oldu. Örnek olarak Amazon üzerinden dijital video satın almak veya kiralamak bir indirme işlemi barındırmak zorunda değil. Yani gerçekten “elinizde olmasına” gerek yok. Videonuzu Amazon’un bulut servisleri sayesinde uygulamalardan, tarayıcılardan ve internet televizyonu kutularından izleyebilirsiniz. Bu düzen Amazon’a hâlâ para ödediğiniz için şirketin yararına gözükebilir ancak sahip olmak için ödediğiniz paradan daha az ödeyeceğiniz için muhtemelen ona daha az kazandıracak.
‘Elma’dan da bir ısırık
Cuma günü borsanın Amazon’u dövmeye başladığı sıralarda Apple’ın da “sahip olma” ile kendi problemleri olduğunu gösteren bir rapor yayınlandı. Anonim kaynakları gösteren Wall Street Journal iTunes üzerinden dijital müzik satışının yıl başından bu yana yüzde 13 ile yüzde 14 arasında düştüğünü raporladı. Journal’ın raporuna göre bu durum müzik endüstrisini endişelendiriyor zira Apple dünyanın en büyük müzik satıcısı.
Apple da problemin yaratılışından büyük ölçüde sorumlu
Eğer daha az insan Apple’dan müzik satın alıyorsa muhtemelen daha az insan artık müzik satın alıyordur, bu kadar basit. Sebebi de oldukça açık; Amazon gibi Apple da problemin yaratılışından büyük ölçüde sorumlu. Müzik akışı uygulamalarının yükselişi güçlü, taşınabilir, çevrimiçi ve hızlı veri transferi için yüksek bant genişliğine sahip olan cihazlar olmadan gerçekleşemezdi. Bir başka deyişle iPhone akışın uygulanabilir ve popüler bir müzik tüketim aracı haline gelmesinde sorumlu. Journal’ın işaret ettiğine göre Apple Beats’in hem kulaklıklarını hem de akış servisini satın alarak bu trendden haberi olduğunu göstermiş durumda.
Bu makalenin orjinali ilk kez Wired’da yayınlanmıştır.
TechInside Analizi: Türkiye Açısından Durum Nedir?
Basın Yayın Birliği‘nin 2013 Türkiye kitap pazarına yönelik yayınladığı rakamlara göre ülkemizde kitap okuma oranlarının, düşünüldüğü kadar, düşük olmadığı görülmekte. Öte yandan Türkiye’de dijital kitap (e-kitap) pazarının henüz emekleme aşamasında olduğunu söyleyebiliriz. Bu yıl içinde pazarda biraz hareketlenme olması önümüzdeki yıllarda e-kitap pazarında kiralama veya dijital satın alma cephesinde gelişmeleri beraberinde getirecektir ancak genel olarak kitap pazarının henüz yeterince doygunluğa ulaşmadığı ve büyümediği için dijital kitaplar ve kiralama modeli Türkiye’deki geleneksel kitap satışları karşısında kısa ve orta vadeli bir gelecekte tehdit oluşturmayabilir.
Aynı şeyi müzik pazarı için söylemek içinse güç. iTunes, Spotify, Deezer gibi platformların Türkiye pazarında yaygınlaşması ve özellikle kiralama modeli ile çalışan Spotify ve Deezer’in müzik satışlarını olumsuz yönde etkilediğini açıkça görebiliyoruz. Ancak bu Türkiye pazarına has bir durum değil.
