Hamas’ın bu hafta sonu İsrail’e düzenlediği ölümcül saldırıların ve İsrail ordusunun gerçekleştirdiği saldırıların ardından gazeteciler, araştırmacılar, açık kaynak istihbarat (OSINT) uzmanları ve doğruluk kontrol uzmanları, sahadaki insanlar tarafından internette paylaşılan ham video görüntülerini ve fotoğrafları doğrulamak için çaba sarf ediyor. Ancak çatışma hakkında bilgi almak isteyen X (eski adıyla Twitter) kullanıcıları bir dezenformasyon seliyle karşı karşıya kaldı.

Dünyadaki tüm büyük olaylara artık neredeyse anında, algı oluşturmak ve anlatıyı kontrol etmeyi amaçlayan bir dezenformasyon tufanı eşlik ederken, İsrail-Hamas çatışması hakkında yaşanan dezenformasyonun ölçeği ve hızı ise daha önce görülmemişti.

Örneğin internette Intel Crab olarak bilinen OSINT araştırmacısı Justin Peden, X’te “Birçok nedenden ötürü, bu şimdiye kadar bir krizi haberleştirirken yaşadığım en zor zaman,” diye yazdı ve ekledi: “Güvenilir bağlantılar artık fotoğraflardan ibaret. Sahadaki haber kaynakları pahalı bir mavi onay işareti olmadan kitlelere ulaşmak için mücadele ediyor. Filistin’de ya da İsrail’in güneyinde yaşayan insanları bulmak inanılmaz derecede zorlaşıyor. Onların ön bilgilerini bulmak, videolarını ve fotoğraflarını paylaşmak inanılmaz derecede zor. Sahada, ön kaynakların, özellikle de İngilizce bilmeyenlerin, ki bu bölgedeki kullanıcıların büyük bir çoğunluğunu oluşturuyor, bilgi akışına pek de yardımcı olamadıkları bu mükemmel fırtınaya sahipsiniz”

Peden 2021’de Gazze’deki gerilimi haberleştirdiğinde, akışında gördüğü kaynaklar sahadaki insanlardan ya da güvenilir haber ajanslarından geliyordu. Bu hafta sonu, X’te doğrulanmış içerik veya birincil kaynak bulmanın neredeyse imkansız olduğunu söylüyor. Bunun en önemli sebeplerinden birisi ise Elon Musk tarafından başlatılan yeni abonelik sistemi ve para karşılığı mavi tik aboneliği satılması. Eskiden mavi tik almış hesaplar, güvenilirliği teyit edilmiş ve kamuoyunun tanıdığı hesaplar iken artık aylık 8 dolar karşılığında herkes mavi tik alabiliyor. Bu da başta haberciler olmak üzere herkesin doğrulanabilir bilgi kaynaklarına erişimini neredeyse imkansız hale getiriyor.

Musk dezenformasyonu bizzat yayıyor

Elon Musk’ın sahibi olduğu X örneğin kullanıcılarına doğrulanmış ve gerçekliği kontrol edilmiş bilgiler göstermek yerine, Hamas saldırısı görüntüsü olarak sunulan video oyunu görüntüleri ve İsrail’in Hamas’a yönelik saldırıları olarak sunulan Cezayir’deki havai fişek kutlamalarının görüntülerini verdi. Futbol süperstarı Ronaldo’nun Filistin bayrağını tuttuğu sahte fotoğraflar ve Suriye iç savaşından kalma üç yıllık bir video da sanki bu hafta sonu çekilmiş gibi gösterildi.

Sonuç olarak Peden, kendisinin ve OSINT araştırmacı arkadaşlarının zamanlarını çatışmadan gerçek görüntüleri doğrulamak ve paylaşmak yerine yıllanmış içerikleri çürütmek için harcamak zorunda kaldıklarını söylüyor. Üstelik bu video ve görüntülerin birçoğu yüz binlerce kez görüntülenmiş ve etkileşim almış durumda.

Üstelik X’in hızla bir dezenformasyon kaynağına dönüştüğü yönündeki AB tespitlerine rağmen, platformun sahibi Musk, dezenformasyon yaymaya bizzat devam ediyor. Elon Musk Pazar sabahı 150 milyon takipçisine gönderdiği bir mesajda “Savaşı gerçek zamanlı olarak takip etmek için @WarMonitors & @sentdefender iyidir” diye yazdı. Musk’ın atıfta bulunduğu her iki hesap da dezenformasyon yayıcıları olarak biliniyor. Örneğin, her iki hesap da Mayıs ayında Beyaz Saray yakınlarında bir patlama olduğu yalanını yaymış ve bu haber çürütülmeden önce ABD borsasının kısa bir süre düşmesine neden olmuştu.