Türkiye’nin en çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri belli oldu

Turkishtime tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En Çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri” araştırmasına göre 2018 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan şirket, 2 milyar 162 milyon 839 bin 458 lira ile ASELSAN oldu.Ar-Ge 250 araştırmasının ilk 10’unda savunma ve havacılıktan 4, otomotivden 3, beyaz eşyadan 1, telekomdan 1, elektronikten 1 şirket bulunuyor. İlk 10’daki savunma ağırlığına karşı ilk 50’de otomotiv sektörünün liderliği dikkat çekiyor. İlk 50’de yer alan otomotiv ve otomotiv yan sanayii şirketlerinin sayısı 11’e ulaşıyor.

Ekonomi ve iş dünyası portalı Turkishtime tarafından hazırlanan ve 2013 yılından bu yana Türkiye’de inovasyon ve Ar-Ge’nin nabzını tutan Ar-Ge 250 araştırmasının kapsamı bu yıl genişledi. Daha önce Türkiye ihracat sıralamasındaki “İlk 1000 İhracatçı Firma” araştırması kapsamında toplanan veriler ile halka açık şirketlerin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderdikleri bilançolar temel alınarak oluşturulan liste, bu yıl Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların Ar-Ge 250 araştırması kapsamında yaptıkları bildirimlerden yola çıkılarak hazırlandı.

Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Ar-Ge 250 araştırmasının zirvesinde savunma sanayinin gururu, kamu kuruluşu ASELSAN var. Aselsan’ın Ar-Ge harcamaları bu yıl 2 milyar 162 milyon liraya ulaştı.Bu rakam geçen yıl 1 milyar 674 milyon TL’ydi. ASELSAN, toplam cirosunun dörtte birini (Yüzde 24) Ar-Ge’ye ayırıyor. ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Haluk Görgün’ün verdiği bilgiye göre şirket 2018 yılında 65 milyon doları öz kaynaklı, 410 milyon doları dış kaynaklı olmak üzere toplamda 475 milyon dolarlık Ar-Ge harcaması gerçekleştirdi. ASELSAN sözleşmeli projeler dışında her yıl cirosunun yüzde 7’sini yenilikçi araştırmalar ile mevcut sistemleri daha ileriye taşımaya ve yeni teknolojileri bu sistemlere dahil etmeye yönelik “Öz kaynaklı Ar-Ge projeleri” için ayırıyor.

Ar-Ge 250’nin ikinci sırası da değişmedi: Havacılık sektörünün milli devi, Tusaş. Tusaş 2018 yılında 1 miyar 575 milyon liralık Ar-Ge harcaması yaptı. Şirketin Ar-Ge harcamaları geçen yıl ilk kez 1 milyar TL’yi geçmişti. Tusaş da, Aselsan gibi cirosunun yaklaşık dörtte birini (Yüzde 26) Ar-Ge’ye ayırıyor.

Ar-Ge 250 araştırmasında geçen yılın üçüncüsü Ford, bu yıl da Ar-Ge 250’de yerini korudu. Şirket 2018’de 666 milyon TL Ar-Ge harcaması yaptı. Ford Otomotiv, bilindiği gibi Türkiye’nin en çok ihracat yapan şirketleri listesinin de zirvesinde yer alıyor. Ar-Ge olmadan dünyanın dört bir yanına ihracat yapmak kolay değil. Ford Otosan bu başarıya “açık inovasyon” stratejisiyle ulaştı.

Lokomotif savunma ve otomotiv

Dünyada Ar-Ge’nin lokomotifliği bilişim ve ilaç şirketleri üstlenirken Türkiye’de Ar-Ge 250 listesinin zirvesine savunma ve otomotiv şirketleri damga vuruyor. İlk 10’daki savunma ağırlığına karşı ilk 50’de otomotiv sektörünün ağırlığı dikkat çekiyor. İlk 50’de yer alan otomotiv ve otomotiv yan sanayii şirketlerinin sayısı 11’e ulaşıyor. İlk 50’de, savunma ve havacılık sektöründen ise 8 şirket yer alıyor. Ar-Ge 250 listesinin ilk 50’si arasında sadece 4 ilaç şirketi (Abdi İbrahim, Deva Holding, Sanofi, Nobel İlaç), ve telekom ağırlıklı Turkcell ve Türk Telekom’u da katarsak 4 bilişim şirketi yer buluyor.

Aslan payını Ar-Ge’ye ayıranlar

Bununla birlikte Ar-Ge harcamalarının cirodan aldığı paya göre bakıldığında ise bilişim şirketlerinin önde olduğu görülüyor. FBT Finansal Bilgi Teknolojileri, Compello Bilgi Teknolojisi, 4Maps Bilgi Teknolojileri, Vispera Bilgi Teknolojileri gibi görece küçük şirketler, cirolarının yaklaşık yüzde 70 gibi çok büyük kısımlarını Ar-Ge’ye ayırıyorlar. Yazılımın yerli devi Logo da cirosunun yüzde 45 gibi çok büyük kısmını Ar-Ge’ye ayırıyor.

Yem şirketi Balıkesir Yem cirosunun tamamını, ilaç sektöründen Era Pharma Solutions ise yüzde 90’ından fazlasını Ar-Ge’ye ayırıyor.

Cirodan Ar-Ge’ye aslan payı ayıran bir başka sektör, tahmin edileceği gibi savunma ve havacılık. Toplam Ar-Ge harcamasına göre listenin birincisi ASELSAN, 2018 yılında toplam gelirlerinin yüzde 24’ünü, ikincisi Tusaş yüzde 26’sını, dördüncüsü Roketsan yüzde 25’ini Ar-Ge’ye harcadılar.

Araştırmanın yeniliği: Ar-Ge’de kadın uzmanlığı

Ar-Ge 250 araştırmasının bu yılki yeniliklerinden biri, Ar-Ge’de görev yapan kadın uzman sayılarıyla ilgili bilgiye de yer vermesi. Ar-Ge merkezinde çalışan kadın personel sayısında Türkiye’nin lideri Ar-Ge 250’nin şampiyonu ASELSAN. ASELSAN’ın Ar-Ge merkezinde 849 kadın personel görev yapıyor. ASELSAN’ı 458 kadın Ar-Ge uzmanıyla Ar-Ge 250’nin ikincisi TUSAŞ takip ediyor. Üçüncü sırada ise ana listenin üçüncüsü Turkcell var. Turkcell’in Ar-Ge merkezinde 364 kadın personel görev yapıyor. Bilişim sektörü şirketlerinin kadın Ar-Ge uzmanları sayısında öne çıktığı görülüyor. Nitekim Logo Yazılım da 167 kadın uzmanla bu listede 10. sırada yer alıyor.

Ar-Ge orduları

ASELSAN’ın Ar-Ge’de görev yapan 3 bin 695 lisans ve lisans üstü uzmanla, tıpkı harcamalarda olduğu gibi uzman insan kaynağında da zirvede yer aldığı görülüyor. ASELSAN’ın dikkat çekici bir özelliği, kendisinden sonra gelen ikinci şirketin yaklaşık iki katı lisans ve lisans üstü personele yer vermesi.

ASELSAN’ı lisans ve lisans üstü uzman sıralamasında Ar-Ge 250 listesinin ikinci sırasındaki TUSAŞ 2 bin 88 uzmanla, üçüncü sırasındaki Ford bin 297 mühendisle takip ediyorlar.

Lisans ve lisans üstü personel sayısında dikkat çeken bir başka şirket, bin 27 uzmanıyla bu kategoride dördüncü sırada yer alan Turkcell.

Ar-Ge’nin meyvesi patent 

Ar-Ge merkezinde alınan patent sayısına göre Türkiye’nin lideri Vestel. Vestel Ar-Ge merkezinde sürdürdüğü çalışmalar sonucunda 437 patent tescil ettirmiş. Turkcell 378 patentle onu izliyor. Üçüncü sırada ise 281 patentle sürpriz bir şirket, otomotiv yan sanayinin köklü firması TIRSAN yer alıyor. Zorlu Holding’in bir başka şirketi Vestel Elektronik de 125 patentle ilk 10’da yer alıyor.