2015 yılında Starbucks, telefonunuzdan sipariş verdikten sonra Mocha Frappuccino’nuzu direkt size ulaştırmayı deneyecek. Volvo’nuz mu var? Şubat ayından bu yana Volvo On Call denemesi Roam kuryelerin paketlerinizi ve market siparişlerinizi arabanıza teslim etmesini olanaklı hale getiriyor. Ve ABD’nin çeşitli yerlerinde eski iki yönlü iletişime sahip dağıtıcıların yerini sıradan insan kuryeleri, konum verileri ve çok gizli algoritmalar alıyormuş gibi gözüküyor. Adeta GPS cihazı giymiş bir gelecek görüyoruz. * 2001 yılında patlayan dotcom balonunun önemli isimleri arasında aynı gün dağıtım firmaları Urbanfetch (2000 yılında operasyonlarını sonlandırdı), Webvan ve Kozmo.com (ikisi de 2001 yılında kapandı) vardı. Özellikle Kozmo dağıtım ücreti almamasıyla hafızalarda yer etmişti, ağzına kadar malzeme ile dolu depolarının masraflarına rağmen. Peki bugün ne değişti? İlk olarak, mobil cihazlardan satın alım işlemleri yıllık yüzde 50 oranında büyümeye devam ediyor. E-ticaret sektörünün kalanı ise yüzde 10 büyüme oranında. Bu teknoloji, alışveriş alışkanlıklarımızı değiştiriyor. Mobil cihazlar ödeme yapma kadar dağıtımda da giderek artan bir şekilde kullanılıyor. Jaron Waldman dört yıl boyunca Apple’ın konum servisleri, yerel aramalar, kullanıcı pozisyonlama ve coğrafi kodlama ile ilgili projelerden sorumlu konum takımını yönetti. Sonra kendi şirketi olan Curbside’ı kurmak için şirketten ayrıldı. Waldman, “Bir bakıma şu aynı gün dağıtım servislerinin hızın önemli olduğu ürünleri evinize ulaştırmada artık son demlerini yaşadığını fark ettik” diyor. Müşteriler bir ürün satın alarak onu teslim almaya geldiklerinde Curbside onların konumlarını arka planda paylaşarak dükkan çalışanlarını müşterinin geldiği yönünde uyarıyor. Waldman “Geldiğinizde sizi isminizle karşılıyorlar, ürününüzü arka koltuğunuza koyuyorlar ve hepsi 15 saniye sürüyor, inanılmaz keyifli bir deneyim” diyor. Bunun için Waldman iki sorunu çözmek zorunda kalmış. Birincisi Curbside’ı müşterinin yakında olduğu ve ürün teslim almaya geldiği hakkında dükkanları isabetli bir şekilde uyaracak hale getirmek ve bunu müşterinin pilini sömürmeden yapmasını sağlamak olmuş. İkincisi de stokları isabetli bir şekilde yansıtmak olmuş. Dükkanların stok yönetim sistemleri her zaman mükemmel olmadığından bir ürün bir müşterinin sepetinde olsa bile veri tabanı onu rafta gösterebiliyormuş. Waldman eBay tarafından 2010 yılının aralık ayında 75 milyon dolara satın alınan Milo’nun izlerini takip ettiğini söylüyor. O zamandan bu yana perakendeciler daha çok envanter kaydını çevrimiçi sergiledi, müşteriler mobil satın almaya yöneldi ve mobil cihazlar artık bir müşterinin konumunu paylaşmak için daha az pile ihtiyaç duyuyor. Waldman ürününü inanılmaz sayıda erken aşama kullanıcının bulunduğu ve pazaryeri cümbüşünün yoğun olduğu Silikon Vadisi’ni içinde barındıran San Francisco’da deneyeceğini söylüyor. * Bastian Lehmann “anti-Amazon sistemi” olarak tanımladığı bir GPS dağıtımı servisi olan Postmates’i kurmak için Londra’dan Silikon Vadisi’ne gelmiş. “Amazon gelir ve şehrin dışına bir depo kurar. Biz ise şehrin kendisinin bizim depomuz olduğunu söylemeyi tercih ediyoruz. Var olan envanteri anlamaya çalışıyoruz, şehri hackliyoruz ve bu envanterleri yerlerine ulaştıran bir alay dağıtıcı insanla çalışıyoruz” diyor. Şirketin sıradan insanlardan oluşan kuryeleri bisiklet, motosiklet ve arabalar ile çalışıyor ve ABD’deki en büyük talep üzerine dağıtım servisini oluşturuyorlar. Postmates 17 şehirde haftada 25.000’den fazla teslimat gerçekleştiriyor. Fiyatlandırma 5 ile 12 dolar arasında değişiyor ve yoğun saatlerde bazı ek ücretler uygulanabiliyor. Lehmann’da Postmates fikrini 2005 yılında bulmuş ancak o da Waldman gibi akıllı telefonlardaki gelişmelerin “tüm bunları mümkün hale getirdiğini” söylüyor. Postmates artık müşteri sayısından ziyade kurye sayısının yetersiz olduğunu söylüyor. * Washio’nun kurucusu ve CEO’su Jordan Metzner “Latin Amerika’dayken çamaşırlarımı yıkatmak çok kolaydı ama Amerika’da zorluklarla karşılaştım” diyor. Latin Amerika’da bir Meksika dürümcüsü zinciri kurmak için 5 sene harcamış. Temiz kıyafetlere olan ihtiyacının verdiği hareketle ve Uber’in başarısından da etkilenerek çamaşır yıkama ve kuru temizleme üzerine talep üzerine çalışan bir servis geliştirmeye başlamış. 2013 yılının Mart ayında hizmete açılan servis şu an Amerika’da 6 şehirde hizmet veriyor. Kullanıcılar kıyafetlerinin alınması ve geri getirilmesi için 30 dakikalık süre aralıklarını seçiyorlar ve sistem bir günlük bir geri dönüş süresi sunuyor. Metzner de diğer girişimciler gibi akıllı telefonlar olmadan yaptığı işin mümkün olmayacağını düşünüyor. “Ninjalar olarak adlandırdığımız sürücülerimizi yönlendirmek ve tekrar yönlendirmek için kendi algoritmalarımızı geliştirdik. Biri gecikeceği zaman veya park yeri bulamadığında gelecekteki siparişlerini diğer sürücülere aktarıyoruz ve ne zaman düzenine geri dönerse o zaman siparişlerini ona vermeye devam ediyoruz” diyor. Metzner ayrıca şirketin hacminin Ekime kadar olan süreçte 11 kat büyüdüğünü söylüyor. Genel olarak talep üzerine ticaretin “bugüne kadar var olmamış bir Pazar ve müthiş bir fırsat” olduğuna inanıyor. Dağıtımın son on yılı Yeniliklerin çoğu Silikon Vadisinde gerçekleşiyor. Ancak İngiltere’de Samwer kardeşlerin başarılı ABD modellerini diğer pazarlar için kopyalamada uzmanlaşmış şirketi Rocket Internet Londra için bir yemek dağıtımı uygulaması olan EatFirst’ü Ağustos ayında, Londra’nın merkezi için bir çamaşır yıkama uygulaması olan ZipJet’i de Kasım ayında piyasaya sürmüş. Washio’dan Jordan Metzner “Çoğu kişi işlerinin kopyalanmasını bir onur olarak sayar” diyor. GPS temelli kurye dağıtım servisi Shutl İngiltere’de 2010 yılından bu yana hizmet veriyordu ve geçtiğimiz sene eBay tarafından satın alındı. İlk çalışanı olan Guy Westlake yakın zamanda şirketten ayrılarak Lavanda adını verdiği bir ev merkezli dağıtıcı çamaşırcı ağı kurdu ve şu an Islington’da hizmet veriyor. Kozmo’dan 15 sene sonra, tüm bu değişimi akıllı telefonlar sağladı. 2004-2006 yılları arasında Blackberry’nin yayılması, ardından 2007 yılında da iPhone’un çıkışıyla birlikte bugün ABD’li yetişkinlerin yüzde 58’i bir akıllı telefona sahip ve İngiltere’de bu oran yüzde 72. 15 yıl önce dotcom balonunda anlık kurye hizmetleri gelecek vadediyordu. Şimdi ise ceplerde giderek yaygınlaşan akıllı telefonlar sayesinde GPS dağıtımları gelecek vadediyor.