On yıl önce 2004 yılının ortalarında
Financial Times’tan ayrılarak
Silicon Valley Watcher’da yazmaya başladım. O yıllarda Silikon Vadisi nokta com balonunun patlayışının ardından uzun süren sıkıntılı döneminden kurtulmaya başlamış ve
Google’ın Ağustos ayındaki halka açılımı kötü haberlerle dolu yıllardan sonra iyi bir işaret olmuştu.
O zamanlarda Silikon Vadisi kültürü farklıydı. Yazılım mühendisliği topluluğu bugünden daha radikaldi ve çok daha fazla sosyal bilinci vardı. Açık kaynaklı yazılım hareketi mühendisler arasında çok güçlüydü ve genel olarak ticari karşıtı bir duruş bulunmakla birlikte açık lisansların savunulması saygıyla karşılanıyordu.
17. yüzyılın ortalarındaki
The Diggers gibi radikal İngiliz gruplarıyla ve aynı zamanda San Francisco’da 1960 yılında ortaya çıkmış olan ve ücretsiz dükkanlar açıp mutfaklarından yemek dağıtan yine aynı isimdeki The Diggers grubuyla aynı ruhu paylaşıyorlardı. 2004 yılında iş hayatının kutsal kitabı
The Cluetrain Manifesto’ydu ve direkt olarak o kültürden gelmişti. İşte ondan bir kısım:
…Ey dünyadaki insanlar
Gökler yıldızlara açık. Bulutlar gece ve gündüz üzerimizden geçiyor. Okyanuslar yükseliyor ve düşüyor. Ne duymuş olursanız olun, bu bizim dünyamız, var olduğumuz yer. Size ne söylenmiş olursa olsun, bayraklarımız özgürce dalgalanıyor. Kalbimiz sonsuza kadar atmaya devam edecek. Dünyadaki insanlar, hatırlayın.
Sebastiano Ricci – The Fall of the Rebel Angels
Google bir asiydi
Google bu radikal kültürün büyük bir parçasıydı. O günlerdeki halka açılımı şok ediciydi zira açılış gününde
Wall Street bankacılarını ve bir günlük hamlelerle zengin olmaya çalışan mensuplarını durdurmaya çalışmıştı. “
Hollanda stili” müzayedesi küçük yatırımcılara herkes kadar hisse vermek için tasarlanmıştı. Sosyal sorumluluğa doğru olan tutkuları önde ve ortadaydı, “
Kuruculardan Mektup” halka açılma başvurusunda gördüğünüz ilk şeydi.
Google gizemli bir kara kutuydu…
Beklenen halka açılımın belgeleri
SEC ile kayda geçtiğinde ben
Financial Times’da çalışıyordum. O güne kadar
Google bir kara kutuydu – kimse ne kadar para kazandığını bilmiyordu. Yüzlerce sayfalık finansal bildirimleri taramak için yemeklerimizden yarışırcasına geri döndük.
Rakamlar büyüleyiciydi ve arama işinin nasıl son derece karlı hale geldiğini anlatıyordu. Fakat esas “
Kuruculardan Mektup” ön plana çıkıyordu. Olağanüstüydü, hiçbir halka açılım dosyalamasında böyle bir şey görmemiştim.
Burada
Larry Page ve
Sergey Brin gelecekteki hissedarlara esas amacın para kazanmak olmadığını, motivasyonlarının dünyayı geliştirecek bir şirket kurmak olduğunu söylüyorlardı. Kurucular kendilerine on kat daha fazla oy hakkı sunan ikili hisse yapısının bu görev için nasıl gerekli olduğunu açıklıyorlardı.
İşte bir kısmı:
Kötü olmayın. Kısa vadeli kazançlardan vazgeçsek bile uzun vadede yatırımcılar olarak veya herhangi bir şekilde, dünya için iyi şeyler yapan bir şirket tarafından daha iyi hizmet alacağımıza inanıyoruz.
Google’ı dünyayı daha iyi bir yer yapan bir kuruluş yapmayı arzuluyoruz.
Google Vakfı’nı kurma aşamasındayız. Vakfa işgücü, Google’ın hisselerinden ve kârından bir şekilde yüzde 1 bir pay olmak üzere kayda değer kaynaklar ayırmayı planlıyoruz. Bir gün bu kuruluşun dünyanın en büyük problemlerine yenilikçilik ve kayda değer kaynakları uygulamak suretiyle dünyaya yaptığı toplam etki bazında Google’ın kendisini bile gölgeleyeceğini umuyoruz.
Kurumsal sosyal sorumluluk
Google daha önce
Salesforce.com kurucusu
Marc Beninoff tarafından başlatılmış sosyal kurumsal sorumluluk hareketini tomurcuklandırmada önemli bir fikir öncüsü olmuştu.
Kurumsal sosyal sorumluluk önemliydi çünkü bu yazılım mühendisliği topluluğu için önemliydi. En iyi mühendisleri işe alabilmek için anahtar olan şeydi. Bir şirket otobüsü ve şirket yemeği o jenerasyon yazılımcılar için yeterli değildi.
Bugünün Silikon Vadisi kültürüne alışılmamış bir ahlaksızlık, (çoğu kişinin kitaplarını hatta kapağını bile okumamış olmasına rağmen) Ayn Rand’ı kendi tutkuları için ele geçiren narsisizm hakim.
Sanki herkes “
yapmak için doğru olan şeyi” unutmuş gibi. Ek olarak Google da “
kötü olma” kuralının önemini azaltmak için çok çalıştı.
Silikon Vadisi’nin bugünkü kültürü bu içe kapanık spektrumda bir yerde duruyor ve suyun doğal özelliklerini sergiliyor.
Su her zaman yolunu bulur, görülmeyen çatlakları bulur, engellerin çevresinden dolaşır ve hatta onları yıkar – küçük bir sızıntının koca barajı yıkabilmesi gibi.
Su inanılmaz bir engelleyendir – havadan peydahlanır, sel şeklinde akarak dağları itebilir veya sert bir kayadaki çatlakları büyütmek için sabırlı bir şekilde çalışabilir, donarak ve genişleyerek, çözülerek ve akarak.
Suyun etiğe veya ahlaka ihtiyacı yoktur, o doğanın bir gücüdür. Her zaman doğru seviyesini bulur. Bu Silikon Vadisi’nin şimdiki ahlaksızlığı için çok uygun bir benzetme. Mesela “
Double Irish Dutch Sandwich” isimli vergi muhasebesi (Bermuda’da yer alan) Google, Apple ve diğerleri tarafından Avrupa ve Amerika’daki kurumsal vergileri düşürmek için kullanılıyor.
Vergi kanunlarındaki bu açıkları kullanmak için büyük muhasebeci ve avukat takımları gerekiyor, ama aynı bir suyun engeller etrafından yolunu bulması gibi, eğer delikler varsa su oralardan geçer. Ya da Google’ın başkanı
Eric Schmidt’in geçtiğimiz sene kızgın İngiliz politikacılarına söylediği gibi:
daha fazla vergi geliri istiyorsanız delikleri tıkayın.
Bu ahlaksızlık kültürü Silikon Vadisi şirketlerinin iklim değişimi için alınacak tedbirlere karşı çıkan veya evlilikleri heteroseksüel çiftlerle sınırlayan politikacıların tekrar seçilmesi için para harcadıkları Washington’daki lobi çalışmalarına da uzanıyor.
Ve kazanıyor olduğunuzda bile kazanmak için ne gerekiyorsa yapma ahlaksızlığı.
Silikon Vadisi’ndeki en başarılı ve en zengin şirketler,
Apple, Google, Intel, Intuit, Adobe’un çalışanlarına karşı onların maaşlarını düşük tutmak ve kariyer hareketlerini sınırlamak için yaptıkları
gizli komplolara;
Zynga’nın itiraf ettiği kirli gelir dolaplarına;
Uber’in über-adi büyüme stratejisine;
Twitter’ın sadece merkez ofisini San Francisco’nun en fakir bölgesine kurduğu için istediği vergi desteklerine (şehir için bir ekonomik yük) bakın.
Silikon Vadisi şirketleri pastalarını istedikleri gibi alıp yiyebilecekleri çünkü her zaman daha fazla pasta olduğu gerçeğinin farkına vardılar. Rezil ve alçakça davranabilir ve mütevazi bir parçaya mahkum olmayabilirler zira her zaman daha fazla pasta olacaktır.
Ve su gibi, bu ahlaksızlık kültürü kötü olmak için yola çıkmadı ancak iyi olmak için de çıkmadı – yanına neyin kâr kalacağını görmek, kazanmak ve kazanmaya devam etmek için hangi delikleri doldurabileceğini görmek için yola çıktı.
On yıl önce Silikon Vadisi bundan daha fazlası olma hevesindeydi. 
AUx İstanbul 2014’te neler var?
Katılımcıların endüstri dünyasının lider isimlerinin tavsiyelerini dinleme ve farklı sektörlerden profesyonellerle fikir alışverişinde bulunabilme fırsatını yakalayacağı AUx İstanbul’un programı ve konuşmacı listesi de dikkat çekiyor.
Autodesk Başkan Vekili Pete Baxter teknolojilerin kesişimi, müşteri taleplerinin ve küresel ekonominin değişimi konularını değerlendirecek; bunların tasarlama, inşa etme ve yaratma şekillerimize nasıl etki ettiğini anlatacak. Teknoloji gurusu Lynn Allen, her yıl dünya çapında 30 binin üzerinde kullanıcıya konuşan ve sonuncusunun adı AutoCAD Professional Tips and Techniques olmak üzere üç AutoCAD kitabı yayınlayan bir uzman olarak, AUx İstanbul konuşmasında tasarım dünyasında yükselmekte olan trendlerden bahsedecek. Gerçek zamanlı işbirliği, tasarım hatalarının en aza indirilmesi ve geliştirilmiş sürdürülebilirlik gibi konuların önemine değinecek olan Allen aynı zamanda bulut teknolojileri hakkında yanlış bilinenler ve tasarım deneyimini iyileştirmek için önerilen en yeni Autodesk bulut teknolojilerinden bahsedecek. Gerçeklik yakalama (Reality capture), 3B yazıcı ve simülasyon da konuşma konularına eklenince, etkinlikten sonra ofislerine dönen katılımcılar harika fikirlerle, daha fazla iş kazanıyor olacak. Eğitim ve uygulama alanlarında kazandığı deneyimleriyle, Türkiye’de tasarımın; kültürel, toplumsal, estetik, kullanım yönlerini bir araya getirerek tasarım alanında iş üreten, düşünce üreten ilk kişilerden biri olan Koleksiyon Mobilya Baş Tasarımcısı Faruk Malhan ise tüm bu konuları Türkiye özelinde değerlendirerek katılımcılara kıyaslama yapma imkanı tanıyacak.
Sınırlı kontenjana sahip, katılımın ücretsiz olduğu etkinliğe kayıt olmak ve etkinlikle ilgili daha detaylı bilgi almak için www.auxistanbul.com adresini ziyaret etmek yeterli.
“Geleceğin teknolojileri burada”
AUx İstanbul öncesi etkinliği değerlendiren Autodesk MED ve Kuzey Afrika Pazarlama Yöneticisi Bahar Biçer, “Şirketlerin geleceğe adım atabilmesi için en başta geleceğin teknolojilerini kullanabilecek kalifiye çalışanlara ihtiyacı var. Türkiye’de düzenlenen bu ilk AUx ile kendini geliştirmek isteyen profesyonellerin fikir alışverişinde bulunma, en teknolojik gelişmeleri keşfetme ve ürünlerimizi deneyimleme imkânı bulabilecekleri bir organizasyon düzenliyoruz. Her yıl gerçekleştirilecek AUx İstanbul’un yerli tasarımcı, mühendis, mimar ve dijital sanatçılar için kariyerlerinde bir sıçrama tahtası olmasını istiyoruz” dedi. 
Ortalama 9,8 platformda varlık gösteren otomotiv markaları en aktif markalar olurken onları ortalama 8,2 platformla moda markaları izledi. En düşük aktifliğe sahip olan markalar ise 5,5 ile kişisel bakım markaları ve 5,4 ile bira markaları oldu.
Şaşırtıcı bir şekilde sosyal sitelerde en çok varlığa sahip olan markalar hayran kitlesi ve bağlılıkta liderliği elde edemedi. Bu bölümde en iyi performansa sahip markalar Dior, Chanel ve Burberry oldu.
Zuckerberg’in sahip olduğu bir diğer sosyal site Instagram’ın benimsenme oranları geçtiğimiz yıllara oranla inanılmaz bir şekilde arttı. Yüzde 18 artışla bugün yüzde 90’lara varmış durumda ki bu oran gerçekten çok büyük.
Görsel tabanlı pinleme sitesi Pinterest, blog platformu Tumblr ve Vine karışık sonuçlar verdi. Geçtiğimiz yılda 24 marka sahibi Tumblr’ı terk etti (bloglarını kendi sitelerinde tutmayı tercih ettiler), Vine’daki hesap sahiplerinin yüzde 55’i bu dönemde hiçbir şey paylaşmadı ve bu arada Pinterest mutlak bağlılıkta artış göstermeyi başaramadı.
Rapor aynı zamanda pek çok markanın “haddinden fazla küresel” olduğu (yani bazı bölgelerde daha güçlü varlık gösteren yerel ağların popülaritesini paraya çevirmeye çalışmadıkları) üzücü gerçeği üzerine dikkat çekti. Markalar zamanlarını, paralarını ve enerjilerini sadece geniş kullanıcı tabanı olan (yani Facebook ve Youtube’a) platformlara akıtmayı seçti. Örnek olarak Çin’de Facebook’un varlığı yok sayılacak kadar az.
Çin’in kendi yerel ağı 
Sosyal ağ devi markaları platformu üzerinde büyük topluluklar oluşturmaya itiyor ama daha sonra onları bu hayranlarına ulaşmak için para vermek zorunda bırakıyor. L2’ye göre bu belki de “pazarlama tarihinin en büyük kandırmacası”.
Aynı şeyi yapmaya çalışan diğer sosyal platformlar ise başarısız olmuş durumdalar zira erişimleri Facebook’a rakip olamıyor.
Google+ üzerinden bağlılık oranları da geçtiğimiz seneden bu yana yüzde 98 düştü.
Örnek olarak son gittiğiniz konferans veya büyük etkinliği düşünün. Bir katılımcı olarak tutarlı ve sürekli bir deneyim yaşasanız çok daha rahatlatıcı olmaz mıydı? Yine de şaşırtıcı olarak mekan deneyimden tamamen bağımsız gözüken bir kayıt deneyimi oldukça yaygın.
Eğer bir mobil uygulama varsa genel olarak etkinlik öncesi erişim (veya etkinlik sonrası takip) sunmadığı gibi mekandaki hareketler ve tercihlerle çok az alakası vardır. Etkinlik organizatörlerinin bilgi topladığı veya dağıttığı tüm farklı yollara rağmen (veya belki de onlar yüzünden) kişiselleştirme yetersiz kalır ve bu da etkileşim eksikliğine sebep olur.
Fakat işler değişmek üzere. Örneğimize bağlı kalırsak, basmakalıp uygulamaların ve hedefli sistemlerin yerini giderek daha fazla etkinlik takımı alıyor ve bir katılımcının konferansı deneyimleyişini özünde yeniden düşünüyor. Doğru yapıldığında kusursuz bir dijital deneyim konferansın da ötesine erişerek katılımcılar gündelik hayatlarına döndükten uzun zaman sonra bile onların alakalı oldukları konularda devam eden diyaloğa dönüşüyor. Mükemmel CDO’lar bunu kesintisiz bir şekilde sağlamakta uzmanlar.
Nasıl potansiyel müşterilerle etkileşime geçerek onlara her biri özel yeteneklere ve kısıtlamalara sahip inanılmaz sayıda farklı cihazda tutarlı bir deneyim sağlarsınız? İçerikleri kanallarda, özellikle geniş teknoloji yığınları tarafından destekleniyorken, etkin bir şekilde nasıl yönetebilirsiniz? Ve nesnelerin internetine olan ilginin önümüzdeki 12 ayda artması beklenirken CDO’ların bir sonraki dijital inovasyon dalgasını karşılamak için bir plan hazırlaması gerekiyor.
Burada da pek çok girişim dijitale doğma ve iç BT sistemlerini oluşturmak için son dijital teknolojiyi kullanıyor olmanın avantajına sahipler. Çalıştığımız çoğu girişim bütünüyle Google Docs, Zoho ve Expensify gibi bulut servisleri üzerinde çalışıyor ve doğal olarak mobil ve web kanallarına eşit önemi gösteriyor. Dijital düşünmek onların DNA’sında olduğundan takımdaki her bir eleman dijital teknoloji hakkında içgüdüsel bir anlayışa sahip.
LinkedIn bugün hali hazırda 1300 CDO listeliyor fakat SEO yüzeyinin altında özellikle büyük şirketlerde “Medya Müdürü (Chief Media Officer)”, “Dijital Strateji Müdürü (Head of Digital Strategy)”, “Dijital Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı (VP Digital Marketing veya kısaca VP Digital)” unvanlarıyla pek çok dijital yönetici mevcut. Çoğunun önümüzdeki sene içinde profillerini güncellemelerini ve “yükseltmelerini” bekleyebilirsiniz.
CDO rolü yaygın hale gelirken 
Buffer
Tüm sosyal paylaşımlarımız 
Mention
Sinch ile ilgili internette insanların neler söylediği hakkında çabuk bir bilgi almak için önce Google Alerts kullandık. Buradaki problem sadece Google sayfaları gezip yeni bilgi bulduğunda sonuç almamızdı. Google Alerts gerçek zamanlı değildi ve hatta çoğu zaman güncel veya alakalı da değildi.
Onun yerine biz de Mention’u kullanmaya başladık. 
